29 Kasım 2022 tarihli ve 32058 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) ile birlikte, elektronik ticarette adil ve etkin bir rekabet ortamının kurulmasına ve elektronik ticaret yapısındaki sağlayıcıların faaliyet ve denetimleri ile ticari ilişkilerine yönelik düzenlemeler getirilmiştir. Söz konusu Yönetmelik ile, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da (“Kanun”) yapılan ve yeni yılda yürürlüğe girecek değişikliklere ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yönetmelik; elektronik ticaretteki hukuka aykırı içerikler, haksız ticaret, fikri ve sınai mülkiyete aykırılık gibi çeşitli hususların yanında elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar (“ETAHS”) ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların (“ETHS”) ilişkileri, yükümlülükleri de kapsamaktadır. ETHS Yönetmelikte elektronik ticaret ortamında mal ve hizmet teminine ilişkin sözleşmeler yapan veya sipariş alan; ETAHS ise elektronik ticaret pazar yerinde bu ETHS’lerin anılan işlemleri yapmasına imkan veren aracı hizmet sağlayıcı olarak tanımlanmıştır. Yönetmelik iki hizmet sağlayıcı grubunu da bir takvim yılındaki net işlem hacimlerine göre orta, büyük ve çok büyük ölçekli olmak üzere sınıflandırmış ve bu büyüklüklerine göre farklı yükümlülüklere tabi tutmuştur.
Yeni düzenlemede çok çeşitli hükümler yer alsa da bunlardan dikkat çekenlerden ilkini yeni getirilen “Dahili İletişim Sistemi” oluşturmaktadır. ETAHS’lerin oluşturacağı bu sistem ile elektronik ticaret pazar yerindeki iletişimlerin kolayca yapılması amaçlanmıştır. Bu çerçevede ETHS’ler dahili iletişim sistemi üzerinden elektronik ticaret ortamındaki aracı olan ETAHS’ye başvuru yapacaktır ve söz konusu başvuru on beş gün içinde sonuçlanıp bildirilecektir. Ek olarak sistem üzerinde aracılık sözleşmesi saklanacak ve sistemdeki bilgilerin Bakanlık personeli tarafından görüntülenmesine imkan sunulacaktır. Dahili İletişim Sistemi, 1 Temmuz 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir. Yürürlük tarihine kadar bu işlemlerin ise elektronik posta gibi teknik araçlarla yapılması öngörülmüştür.
Önem arz eden bir diğer yeniliği, hukuka aykırı içerik ve fikri ve sınai mülkiyet ihlallerinde uygulanacak birtakım önlemler oluşturmaktadır. Yönetmeliğe göre ETAHS’ler hukuka aykırı içerikten haberdar olması halinde hukuka aykırı içeriği; fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlali şikayetinin kendisine ulaşması halinde şikâyete konu ürünü 48 saati geçmemek üzere gecikmeksizin kaldıracak ve bu durumu ETHS’ye ve Yönetmelik’te anılan kişilere bildireceklerdir.
Elektronik ticaret ortamının daha adil olmasını amaçlayan bir diğer düzenleme de haksız ticari faaliyetlere ilişkin düzenlemedir. ETAHS’ler, ETHS’lerin ticari faaliyetlerini bozucu, karar verme yeteneklerini engelleyici faaliyetlerde bulunamayacak ve onları taraf olmak istemedikleri bir ticari ilişkinin tarafı yapmaya, belirli bir kararı almaya zorlayamayacaktır. Büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’ler ayrıca bu hizmet sağlayıcıların aynı veya farklı fiyattan mal ve hizmet sunmasını, herhangi birinden mal veya hizmet temin etmesini veya reklam yapmasını kısıtlayamayacaktır.
Rekabetin önlenmesine ilişkin ek olarak çok büyük ölçekli ETAHS’lerin elektronik ticaret pazar yerlerinde, çok büyük ölçekli ETHS’lerin ise elektronik ticaret ortamlarında elektronik paraların kabulüne imkan tanıyamayacağı ve aynı ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerce de bu imkanın sağlanmasının engelleneceği düzenlenmiştir. Bununla birlikte elektronik ticaret ortamına yeni adım atan işletmelerin de rekabet edebilmesi amaçlanarak ETAHS’lerin aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin, ETHS olarak yaptığı satışları ve elektronik ticaret dışındaki satışları hariç olmak üzere eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacağı hükmü yer almıştır. Hizmet sağlayıcıların bu yükümlülüklere 1 Ocak 2024’e kadar uyum sağlaması gerekmektedir.
Yönetmelik ile getirilen bir diğer kısıtlama da hizmet sağlayıcıların reklam ve indirim bütçelerine ilişkindir. Yönetmelik’te reklam; yazılı, işitsel ve görsel medya, dijital mecra, sosyal medya ve benzeri iletişime elverişli her türlü araç kullanılarak yapılan tanıtım ve pazarlama iletişimi olarak kabul edilmiştir. Buna göre belirli ölçekteki hizmet sağlayıcıların reklam harcamalarına kısıtlamalar getirilmiştir. Benzer olarak hizmet sağlayıcıların katlandığı maliyetler ve sağlanan promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânlar ile diğer ekonomik menfaatler indirim bütçesi olarak değerlendirilmiş ve hangi bedellerin indirim oluşturduğu açıkça düzenlenmiştir.
Dikkat çeken bir yenilik de elektronik ticaret ortamındaki büyük işletmelerin serbest piyasa koşullarını elinde tutmasını önlemek ve denetlemek amacıyla getirilen ETAHS’lerin ve ETHS’lerin lisans alma ve lisansını yenileme zorunluluğudur. Bu kapsamda Yönetmelik’te belirlenen eşikleri aşan hizmet sağlayıcıların lisans alma veya lisans yenileme başvuruları Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi üzerinden yapılacaktır ve başvurular on beş gün içerisinde sonuçlandırılacaktır. Eşiklerin aşılıp aşılmadığının tespitinde ETAHS ile ekonomik bütünlük içinde bulunanların net işlem hacimleri ve işlem sayıları dikkate alınacaktır. Lisans alma yükümlülüğü 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yerine getirilecektir.
Yürürlük tarihleri yukarıda belirtilen düzenlemeler haricindeki hükümler 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Yönetmelik’in tamamına https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/12/20221229-5.htm linki üzerinden ulaşabilirsiniz.