Anayasa Mahkemesi 2019/59 E. ve 2020/61 K. sayılı kararı (“Karar”) ile 5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında faaliyet gösteren okulların ve 5661 sayılı Yüksek Öğretim Öğrenci Yurtları Aşevleri Hakkındaki Kanuna Ek Kanun kapsamında faaliyet gösteren özel öğrenci barınma hizmetleri veren yurt ve benzeri kurumların taşınmaz ve taşınır mallarının eğitim ve öğretim yılı içerisinde haczini sınırlayan 2004 sayılı İcra İflas Kanunu’nun 362/a maddesinde yer alan “8/2/2007 tarihli ve 5580 sayılı Özel Eğitim Kurumları Kanunu kapsamında faaliyet gösteren okullar” şeklindeki ifadeyi Anayasa’da korunan mülkiyet hakkında aykırı olduğu gerekçesi ile iptal ederek özel okulların taşınır ve taşınmaz mallarının eğitim öğretim yılı içerisinde haczine imkan sağlamıştır.

İcra iflas Kanunu’na 7141 sayılı Kanun’un 1. fıkrası ile eklenen 362/a maddesinde özel eğitim kurumları ve yurtların taşınır ve taşınmaz malların eğitim öğretim yılı içerisinde kamu alacakları haricindeki alacakların tahsili için haczedilemeyeceği düzenlenmiştir. Kanun koyucu bu madde hükmü ile kamu hizmeti olan eğitim ve öğretim hizmetinin aksamamasını ve öğrenim gören öğrencilerin mağdur olamamasını amaçlamıştır.

Özel eğitim kurumunun ödenmeyen kambiyo senedi nedeniyle borçlu olduğu icra dosyası üzerinden konulan hacizlerin kaldırılmasına ilişkin şikâyet davasında mahkeme, uyuşmazlığa uygulanacak İcra İflas Kanunu’nun 362/a maddesinin Anayasa’ya aykırı olduğu ve iptalinin gerektiğinden bahisle Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştur.

Anayasa Mahkemesi iptal talebine konu uyuşmazlığın özel hukuk ilişkisinden doğan alacak ve borçlunun 5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında faaliyet gösteren okullardan olduğu, bu nedenle uyuşmazlığa uygulanacak 362/a maddesinin sadece “8/2/2007 tarihli ve 5580 sayılı Özel Eğitim Kurumları Kanunu kapsamında faaliyet gösteren okullar” kısmına ilişkin Anayasa’ya aykırılık değerlendirmesi yapılabileceğini belirtmiştir. Yapılan esas incelemesi sonucu ilgili hükmün Anayasa’nın 5. ve 35. maddesine aykırı olduğu kabul edilerek iptaline karar verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi, Anayasa’nın 35. maddesinde koruma altına alınan mülkiyet hakkının ekonomik ve değer ifade eden ve parayla değerlendirilebilen her türlü mal varlığını kapsadığı ve alacak haklarının da mülkiyet hakkı kapsamında koruma altında olduğunu belirtmiştir.

Karar’da İcra İflas Kanunu’nun 362/a maddesi uyarınca alacaklıların mülkiyet haklarının haciz tatbik etme yasağı kapsamında sınırlandırıldığı, belirli bir süre ile haciz yasağının öngörülmesinin, bir başka ifade ile haciz işleminin ileri bir tarihe ertelenmesinin alacaklının mülkiyet hakkından gerektiği gibi yararlanamaması sonucunu doğurduğu ifade edilmiştir.

İptale konu yasa hükmü kapsamında Anayasa Mahkemesi tarafından ölçülülük denetimi yapılmıştır. Yüksek Mahkeme iptal konusu kanun hükmünün eğitim ve öğretim hizmetlerinin aksamaması ve öğrencilerin haciz sonucunda mağdur olmaması için getirilen bir düzenleme olduğunu ancak haciz yasağının eğitim ve öğretim faaliyetlerine özgülenen mallar bakımından sınırlandırılmamış olmasının ölçülü olmadığını kabul etmiştir.

Karar 01.12.2020 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. İptal kararının Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiştir. Anayasa Mahkemesi, olası hukuksal boşluğun yaratacağı sorunları dikkate alarak iptal kararının yürürlüğe girmesini ertelemiştir.